Prinsjesdag is dit jaar met name bijzonder door de timing ten opzichte van de aanstaande verkiezingen. Waar nu de begroting voor het komende jaar wordt gepresenteerd, zijn politieke partijen tegelijkertijd druk bezig hun plannen voor de verkiezingen van november vorm te geven. De Koning keek terug op de eerste tien jaar waarin hij de Troonrede mocht uitspreken. Bestaanszekerheid, kansengelijkheid en een betrouwbare overheid waren de centrale thema's.
Daarnaast ging de Koning in op het ondernemersklimaat in Nederland en sprak hij zijn waardering uit voor het innovatieve Nederlandse bedrijfsleven. "Verdienen komt altijd voor verdelen", zei de Koning namens de regering. Een belangrijk signaal voor Nederlandse ondernemers en bedrijven.
De Koning bevestigt het belang van de concurrentiepositie van Nederland. Voor de aardgassector in Nederland geldt dat een stabiel overheidsbeleid voor de lange termijn nodig is om de noodzakelijke investeringen te realiseren. Een stabiel investeringsklimaat draagt bij aan leveringszekerheid en betaalbaarheid van energie van Nederlandse bodem.
Analyses
Ook experts erkennen dat we voor deze kwesties steeds meer verbonden zijn met de rest van de wereld. Zo ziet ook marktanalist Hans van Cleef: “Het tekort dat is ontstaan door het wegvallen van Russisch aardgas, compenseren we nu door meer te vertrouwen op (vloeibaar) importgas. Dit maakt dat je als Nederland veel afhankelijker bent van ontwikkelingen op de mondiale gasmarkt. Dit heeft dus effect op de leveringszekerheid van gas en op de prijs van gas, zoals we eind vorig jaar zagen en nu de prijs nog steeds relatief hoog is.” Nog zeker twee winters is het aanbod van gas nog erg onzeker, en daarmee de kans op hoge prijzen.
Voormalig Kamerlid René Leegte ziet daarbij dat Nederlands beleid niet in lijn ligt met Europa. “Nederland doet nog eens 10% boven op de Europese klimaatdoelstellingen. Daarnaast stimuleert de regering met name de aanbodkant van (duurzame) energie, terwijl omringende landen veel meer helpen om de vraagkant van bijvoorbeeld de industrie te verlagen.” Dit zorgt voor competitie in Europa, terwijl het klimaatprobleem wereldwijd is. “Dit kost de Nederlandse economie geld, maar helpt het klimaat niet”, ziet Leegte. “Tegelijkertijd kan de aardgassector juist perfect van pas komen in deze situatie.”
Verdienen komt voor verdelen
Nederlands aardgas heeft een CO2-voetafdruk die zes keer lager is dan vloeibaar gas uit Rusland, Qatar of de VS. Daarbij levert Nederlands aardgas de staatskas extra inkomsten op en zorgt het voor minder afhankelijkheid van importgas. “Lokale productie moet de voorkeur krijgen van de regering,” aldus van Cleef. “We weten waar we naartoe willen, maar in de tussentijd is de vraag naar aardgas nog hoog en deze moet gevuld worden.” Dit raakt ook het investeringsklimaat in Nederland voor de gassector. Van Cleef: “door de verminderde politieke steun, is het voor bedrijven steeds minder interessant om te investeren in de Nederlandse aardgassector. Het kabinet moet zekerheid bieden voor de langere termijn.” Het versnellingsplan van staatssecretaris Vijlbrief was een stap in de goede richting, maar van daadwerkelijke versnelling is nog geen sprake. Dat zagen we in de cijfers van TNO over de productie van gas op de Noordzee over 2022.
Het pleidooi van Van Cleef sluit aan op de Troonrede: ”Verdienen gaat altijd voor verdelen”. Deze erkenning van de regering is een belangrijk signaal. Het is daarom tijd voor politiek Den Haag om boter bij de vis te doen en de binnenlandse productie van aardgas te versnellen en noodzakelijke investeringen aantrekkelijker te maken.